Een smart contract is een digitaal protocol dat ervoor zorgt dat een contract automatisch uitgevoerd wordt als overeengekomen criteria behaald worden. Smart contracts maken het mogelijk om transacties af te wikkelen, zonder dat er een derde partij nodig is om de afspraak te verifiëren of af te dwingen. De afspraken zijn traceerbaar en onomkeerbaar. 

Het doel van smart contracts is om betere, digitale beveiliging te bieden dan traditionele contracten. Ook kan je kosten besparen met een smart contract, in theorie heb je namelijk geen notaris meer nodig. Verschillende cryptocurrencies gebruiken smart contracts als basis voor hun concept en op de meeste blockchains kan je ook smart contracts programmeren.

Wat kan een smart contract?

De afgelopen jaren zijn veel begrippen hypes geworden. Denk aan blockchain, AI, cloud en ook zeker smart contract.

De belofte van smart contracts is dan ook ambitieus. Wat is er beter dan te kunnen vertrouwen op gecodeerde afspraken, die vastgelegd worden op de blockchain? Zeker als je hiermee kosten kan besparen op dure notarissen, een gerechtelijk systeem en de administratie transparant kan maken.

Wat is de belofte van smart contracts?

• contracten zijn automatisch, vertrouwelijk en worden onpartijdig uitgevoerd
• minder ‘middle men’ nodig voor het schrijven van contracten, contractuitvoering en handhaving van contracten
• advocaten worden overbodig

In dit artikel leggen we uit wat een smart contract is en kijken we ook naar de geschiedenis van smart contracts.

Wat is een smart contract?

Een normaal contract is een overeenkomst tussen twee of meer partijen. Een simpel voorbeeld: Je kan een huurovereenkomst aangaan. In het contract staat dan dat de huurder een bedrag verschuldigd is aan de verhuurder om in een bepaald huis te mogen wonen.

Voor zover de bekende materie. In een smart, of slim contract worden alle voorwaarden voorgeprogrammeerd. Er is dan geen noodzaak voor wederzijds vertrouwen, het contract reageert alleen als er juiste input is.

Weer terug naar dat simpele voorbeeld, de huurovereenkomst is nu gegoten in een smart contract. Volgens het contract moet de huurder elke maand 500 euro betalen. Gebeurt dat niet, dan wordt vanuit het smart contract automatisch een bericht verzonden naar bijvoorbeeld de deurwaarder of zelfs naar de fysieke deur van de woning. Die deur kan dan automatisch vergrendeld worden omdat er niet voldaan is aan de juiste input van het smart contract.

Een van de belangrijkste kenmerken van een smart contract is dat je niet op een derde partij hoeft te vertrouwen om bepaalde voorwaarden uit te voeren. De verhuurder hoeft niet elke maand op zijn bankrekening te kijken of het geld binnen is en hoeft de huurder ook niet aan te sporen om te betalen. De consequentie van niet betalen is namelijk door beide partijen overeengekomen en is onverbiddelijk.

In een ideale toekomst is bij contractbreuk is dan ook geen advocaat of juridisch proces meer nodig. Het smart contract is namelijk objectief en zorgt ook voor de uitvoer bij schending van het contract.

Dat is ook meteen de grootste kritiek op smart contracts. De objectiviteit laat geen ruimte voor uitzonderingen, of de menselijke maat.

In plaats van de dialoog aan te gaan of een betalingsregeling te treffen met die goede huurders, die al jarenlang op tijd betalen, worden ze direct uitgesloten van de woning. Er is geen ruimte voor nuance.

Dat is niet hoe de echte wereld werkt. Een perfect smart contract zou rekening houden met alle verzachtende omstandigheden, de geest van het contract bekijken en daar een conclusie aan verbinden. Ofwel, een goede en empathische rechter.

Die rechter volgt de regels maar kan ook rekening houden met secundaire overwegingen en in welke geest een bepaalde wet is opgesteld.

De geschiedenis van smart contracts

Ethereum wordt vaak geassocieerd met smart contracts maar eigenlijk bestond dit al veel eerder. In 1996, meer dan twaalf jaar voordat bitcoin het licht zag, beschreef cryptograaf Nick Szabo het concept als volgt:

“Smart contracts zijn een set beloftes, vastgelegd in digitale vorm, gestuurd door protocollen waardoor partijen zich gedragen naar de beloftes.”

Bitcoin heeft vanaf het allereerste begin in 2009 de mogelijkheid tot smart contracts. Dat wordt mogelijk gemaakt door Script, een tool om contracten te schrijven.

Het verschil tussen de smart contract mogelijkheden van Bitcoin en Ethereum, is dat Ethereum turingvolledig is. Turing verwijst naar de wiskundige Alan Turing, die de turingmachine als algemene maatstaf van berekenbaarheid heeft uitgevonden.

Ofwel, elke berekening of gegevensbewerking die geprogrammeerd kan worden, kan in theorie vastgelegd worden in de blockchain van Ethereum.

Wat kan je met smart contracts?

Als alle partijen die samen een smart contract overeen zijn gekomen, hun verplichtingen nakomen, weet het smart contract welke actie moet worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld het vrijgeven van geld aan een verkoper zodra de koper de levering van het pakket heeft bevestigd. Je kan ook in het smart contract bouwen dat het geld automatisch vrijgeven wordt door de zending via het trackingnummer te volgen.

Op zoek naar nog meer veiligheid of gemoedsrust? Je zou zelfs kunnen nadenken over een soort borg die beide partijen naar elkaar moeten overmaken. Deze wordt vastgehouden om ervoor te zorgen dat de afspraak volgens de regels verlopen, anders verliest de valse partij haar borg.

Momenteel hebben de meeste use cases betrekking op financiële diensten maar met een beetje inlevingsvermogen kan je er veel verzinnen. Denk aan aandelenbezit, crowdfunding, stemmen, weddenschappen of veilingen.

Maar het kan ook misgaan

DAO staat voor "Decentralized Autonomous Organisation." Op de blockchain van Ethereum werd een fonds gemaakt om de kracht van het platform te demonstreren. Investeerders konden geld storten op de DAO en rendement halen op basis van de investeringen die de DAO deed. De beslissingen zelf zouden crowd-sourced en gedecentraliseerd zijn. Iedereen mocht meebeslissen.

De DAO haalde 150 miljoen dollar in ether op, toen de munt nog twintig dollar waard was. Helaas waren de voorwaarden niet goed genoeg geschreven waardoor iemand veel geld uit de DAO kon halen.

Deze persoon wordt door velen een hacker genoemd maar dat klopt niet helemaal. Eigenlijk was dit gewoon iemand die loopholes vond in het smart contract en daar zijn voordeel mee deed. Dit is niet anders dan een slimme accountant of advocaat die via loopholes in de wet ervoor zorgt dat hun cliënten minder belasting hoeven te betalen.

De Ethereum Foundation besloot hierop dat de code van het smart contract niet langer geldig was, het geld wat naar de DAO werd gestuurd werd teruggedraaid. Met andere woorden, de schrijvers van het smart contract en de beleggers deden iets stoms en de ontwikkelaars van Ethereum besloten om hen te redden.

Dit leidde tot een scheur in de Ethereumgemeenschap en, zoals dat gaat in cryptoland, zorgt een scheur uiteindelijk voor een hard fork. Hieruit is ook Ethereum Classic geboren. Je zou zelfs kunnen stellen dat Ethereum Classic de originele Ethereum blockchain is en dat Ethereum eigenlijk voortkomt uit Ethereum Classic. De volgers van Ethereum Classic zijn van het principe dat een smart contract onomkeerbaar is. Ze leven dan ook niet voor niets met het mantra ‘ Code is Law.’

Conclusie

Je weet nu wat een smart contract is. Maar hopelijk is nu ook duidelijk dat de kracht van een smart contract bepaald wordt door de schrijver van het contract en hoe de uitzonderingen ingeregeld zijn. De beloftes kunnen vooralsnog nog niet waargemaakt worden maar net als Bitcoin en Ethereum, staan smart contracts nog in de kinderschoenen.

Ook interessant voor jou: