De opwarming van de aarde is een actueel onderwerp. Niet gek, sinds Al Gore’s boodschap is het wereldwijd bekend geworden dat de uitstoot van CO2 de aarde al jaren opwarmt. Het einde is nog niet in zicht, de aarde blijft de komende decennia opwarmen, tenzij de mensheid haar gedrag aanpast. We kunnen ervoor zorgen dat die opwarming afremt door bijvoorbeeld minder vlees te eten, minder te rijden en te vliegen, en door over te stappen op duurzame energiebronnen.

Maar het verdrag van Parijs, waarin een klimaatakkoord is opgesteld met heldere doelen, onderstreept de bittere noodzaak om de opwarming tegen te gaan. Dit akkoord onderstreept ook zeker de steun vanuit politieke hoek: elk land ter wereld heeft inmiddels getekend voor het akkoord. Zelfs de VS, ook al wil Trump er nu weer uitstappen.

In dat licht is het begrijpelijk dat er kritisch wordt gekeken naar energieverslindende sectoren en bitcoin is een makkelijke prooi. Makkelijk omdat de sector buitengewoon transparant is, je kan online opzoeken hoeveel computerkracht het Bitcoin netwerk gebruikt. In tegenstelling tot vrijwel elke andere discipline op de wereld.

Media berichten dan ook gretig over het energieverbruik van het Bitcoin netwerk. De stap naar de impact op het klimaat wordt snel gemaakt. Dit is het meest voorkomende argument:

Bitcoin gebruikt veel energie en dat leidt tot opwarming van de aarde met 2 graden celsius

Om dit argument te onderbouwen wordt er heel simpel gerekend. De computerkracht van bitcoin wordt teruggerekend naar energieverbruik en vervolgens wordt er uitgegaan van energie opwek door fossiele brandstoffen. Daarna wordt gekeken naar de groei van de computerkracht en het aantal transacties van de afgelopen jaren. Die groei wordt evenredig doorgetrokken en voila, de aarde is 2 graden warmer.

Over deze redenatie hebben wij uiteraard een mening. De drie dikgedrukte claims worden hieronder onder de loep genomen.

1. Fossiele brandstoffen

De meeste miningfarms zitten in China. Het klopt dat het mining algoritme veel energie verbruikt. Maar volgens een recent verschenen onderzoek is bitcoin een van de schoonste industrieën ter wereld. Bitcoin miners gebruiken voor 77,6 procent duurzame energie. Het wereldwijde gemiddelde van alle andere industrieën samen is 18,2 procent.

Christopher Bendiksen, hoofd onderzoek van CoinShares betoogt dat bitcoin mining zelfs de ontwikkeling van duurzame energieopwekking stimuleert: “Mining is niets meer dan een kosten-baten analyse. Miners gaan naar plekken waar de energie het goedkoopst is, anders is het niet rendabel.”

Naar schatting bevinden meer dan 60 procent van alle miners zich in China. De onderzoekers hebben gekeken naar de correlatie tussen waar de miners zitten en de overproductie van duurzame energie.

Over die overproductie van duurzame energie: een goed voorbeeld hiervan is Duitsland. Ons buurland heeft op goede dagen overproductie door zonne-energie, dat betekent dat zij meer produceren dan gebruiken. Deze overproductie moet ergens naar toe, anders klapt het energienetwerk. Grote Nederlandse staalbedrijven nemen deze energie maar al te graag over, ze krijgen namelijk een beloning om het probleem van overcapaciteit te verhelpen. Dit leidt tot de gekke situatie waarbij de machines draaien, niks produceren maar toch winstgevend zijn.

Weer terug naar China: Chinese miners bevinden zich voornamelijk in een handvol provincies: 80 procent zit in Sichuan, de rest is verdeeld over Yunnan, Guizhou, Tibet, Xinjiang en Heilongjiang. Deze locaties zijn niet willekeurig.

Deze provincies hebben namelijk lage elektriciteitskosten, snel internet, en in het geval van de noordelijke regio’s, lage temperaturen waardoor niet in koeling geïnvesteerd hoeft te worden. Die lage elektriciteitskosten zijn mogelijk omdat duurzame energie in deze regionen een overproductie van 30 procent leveren.

De correlatie is volgens het onderzoek glashelder. Miners kiezen die Chinese provincies uit omdat een meerderheid van de energie duurzaam is én er sprake is van overproductie.

Miners buiten China volgen dezelfde redenatie. De meeste grootschalige miners bevinden zich in de koudere, duurzamere Amerikaanse en Canadese staten (zoals Washington State, Oregon, British Columbia, Quebec, in de staat New York) en in Europese landen zoals Noorwegen, Zweden, IJsland en Georgië.

Het onderzoek concludeert met het gedachte-experiment dat mining juist een stimulans kan zijn voor meer duurzame energie. Is er een plek op de wereld waar goedkope, duurzame energie opgewekt wordt? Geheid dat miners daar naar toe gaan en dan wordt de vraag naar meer duurzame energie alleen maar groter.

Andreas Antonopoulous, schrijver van verschillende boeken over bitcoin en blockchain legt dit goed uit:

Hij haalt ook aan dat er heel veel industrieen zijn die net zo veel of zelfs meer energie gebruiken. Op zich is dat niet erg zegt Antonopoulous ook. Hij is het alleen niet eens met wie mag bepalen of energieconsumptie van een industrie geoorloofd is of niet. Hij zegt dan ook terecht, laat de markt kiezen.

Ook Antonopoulous denkt dat het goed is dat miners de energiemarkt volgen. Miners gaan naar plekken waar overproductie is en de energie goedkoop. Zoals hierboven beschreven, is dat voornamelijk op plekken waar duurzame energie wordt opgewekt. Het probleem is dan ook niet dat het bitcoinnetwerk om energie vraagt, het probleem ligt bij de aanbieders van bruine energie.

2. Aantal transacties

Er is een limiet op het aantal transacties dat in een blok kunnen. Die limiet is vastgelegd in het protocol en is op dit moment 2020 transacties per blok. Het maakt voor miners dus niet uit of er een enorme groei in het aantal transacties is, meer dan 2020 transacties per blok (en dus per tien minuten) worden niet verwerkt.

Dat er meer energie nodig is om een toename in het aantal transacties te verwerken klopt dus niet.

3. Groei is evenredig

Op 3 december 2018 is de moeilijkheidsgraad van het minen met vijftien procent gedaald. Toegegeven, dit is de een van de grootste teruglopen in de geschiedenis van bitcoin. Maar dit laat wel zien dat er geen lineaire groei is.

De moeilijkheidsgraad werd namelijk teruggeschroefd omdat een heleboel miners stopten. Dat heeft weer te maken met de koers. De koers ging omlaag, waardoor miners steeds minder beloond werden. Op een gegeven moment zijn de kosten te hoog voor de baten en is het niet meer rendabel om hiermee door te gaan. Afgelopen jaar zijn ongeveer 600.000 miners gestopt. In december daalde de hashrate met vijftien procent.

Maar in het protocol van bitcoin is ook opgenomen dat de inflatie voorspelbaar moet zijn, dat er nog steeds gemiddeld om de tien minuten een blok gevonden moet worden. Daarom is de moeilijkheidsgraad omlaag gegaan.

Kortom, de groei van computerkracht in het netwerk van Bitcoin is niet evenredig. Daarnaast worden mining apparaten ook steeds efficiënter. Tien jaar geleden kon je minen met de CPU van een doodnormale laptop. Op een gegeven moment werd ontdekt dat het veel efficiënter is om dat met je GPU te doen. Toen kwamen gespecialiseerde chips, en die worden steeds beter. Een belangrijk verkoopargument voor de verschillende chips is het energieverbruik, omdat je daarmee de dagelijkse kosten kan berekenen. En het spreekt voor zich dat de zuinigste chips ook de populairste zijn.

De ontwikkeling van bitcoin als betaalmiddel

Het mooie aan digitaal geld is dat het programmeerbaar is. Dit zorgt ervoor dat bitcoin zich kan blijven ontwikkelen. Een van deze ontwikkelingen is het Lightning Network, met de potentie om het energieverbruik van bitcoin drastisch te verlagen.

Bij het Lightning Network vinden transacties niet meer plaats op de blockchain zelf, maar in een extra laag over de blockchain heen. Deze lagen worden channels (kanalen) genoemd. Het Lightning Network houdt bij welke transacties er binnen deze kanalen plaatsvinden, en verstuurt het eindsaldo naar de blockchain als een kanaal wordt gesloten.

Maar dat eindsaldo kan ook pas na jaren bereikt worden. Dat vergt wel wat uitleg: stel dat twee vrienden een kanaal hebben van één bitcoin. Zij kunnen net zo vaak als ze willen maximaal één bitcoin naar elkaar sturen. Dat kunnen ze jaren volhouden. Na drie jaar zijn ze er klaar mee en sluiten ze het kanaal.

Bitcoin miners hoeven deze transactie maar twee keer te verwerken op de blockchain. Namelijk in het begin en op het moment dat het kanaal jaren later gesloten wordt. Vergelijk het met contant geld. Deze kan onbeperkt van eigenaar wisselen en geen bank die daar ondertussen mee te maken heeft. Totdat iemand besluit om dat contante geld op zijn bankrekening te storten.

Conclusie

Het is heel makkelijk om te roepen dat bitcoin de aarde opwarmt. Bitcoin gebruikt veel energie maar die energie komt grotendeels uit duurzame bronnen. Je zou zelfs kunnen stellen dat bitcoin innovatie in de duurzame sector stimuleert.

Daarnaast wordt er elke dag door duizenden tegelijkertijd gewerkt aan het protocol van bitcoin. Het kan altijd beter, efficiënter en dus schoner. Een goed voorbeeld hiervan is het Lightning Network.

En soms kost iets wat goed is gewoon veel energie, dat hoeft helemaal niet erg te zijn. In het geval van bitcoin zorgt al die energie ervoor dat bitcoin het veiligste netwerk ter wereld is.

Lees meer